Adaptogeny. Czy są bezpieczne dla organizmu?

W ostatnich latach adaptogeny znalazły się w centrum uwagi mediów. Wykorzystuje się je przy produkcji suplementów diety, które mają za zadanie zwiększyć zdolności przystosowawcze organizmu do niesprzyjających warunków. Wbrew obiegowej opinii, rośliny adaptogenne takie jak ashwagandha, gotu kola czy korzeń maca, nie zostały odkryte niedawno. Mieszkańcy dzisiejszych Chin, Indii, Iranu i Syberii wykorzystywali je w celu podniesienia odporności, sprawności intelektualnej i sił witalnych, w tym również rozrodczych. Czy adaptogeny są bezpieczne dla organizmu?

 Choć wschodnie ludy w sposób intuicyjny wykorzystywały potencjał adaptogenów, to ich działanie zostało potwierdzone naukowo. ZSRR zainteresował się tymi niezwykłymi roślinami i powołał specjalny zespół badawczy. W tym miejscu warto nadmienić, iż w jego skład wchodzili m.in. polscy naukowcy. Tym dużym jak na tamte czasy projektem badawczym zarządzał Lazarev i Brekhman. Naukowcy przyjrzeli się wielu roślinom, którym w lokalnych społecznościach towarzyszyła aura niezwykłości. Okazało się, iż 12 spośród 4000 przebadanych gatunków wyróżnia się swoimi właściwościami. To właśnie te rośliny określono terminem adaptogeny, gdyż pomagają one organizmowi dostosować się do niesprzyjających czynników zewnętrznych.

Od czasów ZSRR przeprowadzono wiele badań naukowych, które pozwoliły określić oddziaływanie adaptogenów na organizm. Potencjał tych niezwykłych roślin postanowiły wykorzystać niektóre kraje w celu uzyskania świetnych wyników na Mistrzostwach Olimpijskich. Adaptogeny nie są zaliczane do środków dopingujących, dlatego mogli stosować je sportowcy w celu wzmocnienia wytrzymałości organizmu. Co ciekawe, kraje, które zdecydowały się podawać te niezwykłe rośliny swoim reprezentantom, zdobyły wiele złotych medali.

Adaptogeny to rośliny, o których w ostatnich latach zrobiło się głośno. Polacy pragną zapoznać się z ich niezwykłymi właściwościami, jednak przed zakupem suplementów diety z ashwagandhą czy gotu kola powstrzymują ich obawy związane z bezpieczeństwem stosowania. W tym miejscu warto wspomnieć, iż biolodzy stosują ścisłe kryteria, zanim jakakolwiek roślina zostanie sklasyfikowana jako adaptogen.

Rośliny adaptogenne muszą uzyskać negatywny wynik w badaniach toksyczności. Nie mogą zatem szkodliwie oddziaływać na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka. Adaptogeny nie wykazują też aktywności psychoaktywnej i uzależniającej.

Adaptogeny przyczyniają się do wzmocnienia sił obronnych organizmu i poprawy sprawności fizycznej oraz intelektualnej. Ich wpływ na organizm ma charakter niespecyficzny, zaś ich oddziaływanie można określić jako holistyczne.

Rośliny adaptogenne, w tym ashwagandha, przywracają homeostazę, czyli stan wewnętrznej równowagi organizmu, zwiększając odporność na stres.

Rośliny adaptogenne stanowią bogate źródło antyoksydantów, czyli substancji, które przyczyniają się do neutralizacji wolnych rodników. Te reaktywne cząstki powstają w organizmie wskutek stresu, życia w zanieczyszczonym środowisku czy spożywania wysoko przetworzonej żywności. Wolne rodniki mogą uszkadzać struktury komórkowe, ponadto stan zapalny, który im towarzyszy, powoduje spadek odporności i zaburza naturalne funkcje organizmu. Adaptogeny neutralizując te reaktywne cząstki, przywracają homeostazę, czyli wewnętrzną równowagę. Jednocześnie zwiększają odporność organizmu na potencjalne stresory. Najczęściej spotykana hipoteza zakłada, iż rośliny adaptogenne oddziałują w sposób niespecyficzny na szereg zachodzących procesów poprzez oś podwzgórze-przysadka-nadnercza.

Jednym z najpopularniejszych adaptogenów jest ashwagandha, która zawiera silne przeciwutleniacze i wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, endokrynnego oraz immunologicznego. Wspiera walkę z objawami przypadłości takich jak niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników, Hashimoto czy insulinooporność. Ponadto ashwagandha może być stosowana wspomagająco przy problemach z zasypianiem.

Choć rośliny adaptogenne są bezpieczne dla organizmu, gdyż jedno z kryteriów zakłada ich nietoksyczność, to mogą u niektórych osób powodować skutki uboczne. Do najczęściej spotykanych zalicza się:

nadmierną senność;

ból głowy;

pogorszenie samopoczucia;

zwiększone wydzielanie potu.

Wyżej wspomniane dolegliwości towarzyszą detoksykacji organizmu. Z ustroju dzięki adaptogenom są usuwane szkodliwe substancje. Gdy detoksykacja zakończy się, dokuczliwe objawy ustąpią.

Wrażliwość na substancje zawarte w adaptogenach ma charakter indywidualny. Niektóre osoby muszą zmniejszyć dzienną dawkę, niewątpliwie warto wsłuchiwać się w reakcje organizmu i w oparciu o nie podejmować stosowne działania. Nigdy jednak nie należy przekraczać dziennej porcji zalecanej przez producenta.

Choć rośliny adaptogenne takie jak ashwagandha, szczodrak krokoszowaty i cytryniec chiński są nietoksyczne, to nie wolno łączyć ich z lekami, w tym antydepresantami, i alkoholem. Ponadto nie powinny przyjmować ich kobiety w ciąży oraz karmiące piersią.