Przesłanki ograniczenia i zakazu utrzymywania kontaktów rodzica z dzieckiem w świetle przepisów

W poprzednim wpisie poruszyłam wiele istotnych kwestii dotyczących postępowania w sprawach o ustalenie kontaktów rodziców z dzieckiem. W niniejszym opracowaniu postaram się natomiast przybliżyć materialnoprawne przesłanki uzasadniające wydanie przez sąd orzeczenia w przedmiocie ograniczenia oraz zakazu tychże kontaktów.

Szczegółowych regulacji należy szukać w przepisach art. 113² – 113 ³ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. kodeks rodzinny i opiekuńczy ( dalej jako k.r.o.)

Pierwszy z nich wskazuje, iż sąd opiekuńczy ma obowiązek orzec w przedmiocie ograniczenia utrzymywania kontaktów rodziców z dzieckiem jeżeli wymaga tego dobro dziecka ( § 1 powołanego przepisu).

Sąd może w szczególności: zakazać spotykania się z dzieckiem, zakazać zabierania dziecka poza miejsce stałego pobytu, zezwolić na spotkanie z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd, ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość, zakazać porozumiewania się na odległość ( § 2 powołanego przepisu).

Co istotne powyższy katalog ma charakter otwarty ( wskazuje na to użycie przez ustawodawcę słów: „ w szczególności”), sąd ma więc prawo wydać orzeczenie regulujące kwestię ograniczenia kontaktów rodzica z dzieckiem również w sposób odmienny. Tytułem przykładu wskazać można, iż udział kuratora w kontaktach rodzic – dziecko uzasadniać może „istniejący konflikt i brak właściwej komunikacji między rodzicami, co powoduje, że nie ma jakichkolwiek gwarancji, iż spotkania rodziców i małoletniego będą przebiegały we właściwej atmosferze i przekażą oni sobie niezbędne informacje” ( tak: postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 28 grudnia 2016 r., I Aca 482/16).

W każdej sprawie dobro dziecka jest wartością najwyższą i wymaga ono niewątpliwie „ zapewnienia małoletnim jak najszerszych kontaktów z tym z rodziców, z którym nie przebywają na co dzień. Jest to szczególnie ważne w początkowych latach życia dzieci, kiedy nie rozumieją one konfliktu rodziców, a zmniejszenie częstotliwości spotkań z jednym z nich mogą odczuwać szczególnie dotkliwe. Zarazem jednak konieczne jest ustalenie wzajemnych kontaktów na rozsądnym poziomie, tak by ustalenie to nie doprowadziło do zdezorganizowania życia rodzica, który przebywa z dziećmi na co dzień” ( tak: postanowienie Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 12 września 2013 r., IV Cz 527/13, Lex nr 1884317).

Przejdę teraz do analizy przesłanek wydania przez sąd orzeczenia w przedmiocie zakazu utrzymywania kontaktów rodzic-dziecko. Kwestia ta uregulowana została w treści powołanego na wstępie przepisu 113 ³ k.r.o., zgodnie z którym: „Jeżeli utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza, sąd zakaże ich utrzymywania”.

W tego typu przypadkach sąd ma obowiązek wydać postanowienie zgodne z treścią powołanego przepisu. Zakaz kontaktów może być orzeczony na czas oznaczony lub też nieoznaczony, przy czym zdaniem I.Ignaczewskiego drugie rozwiązanie winno być stosowane częściej z uwagi na dobro małoletniego, bowiem w chwili orzekania sąd może nie być stanie ocenić, jak długo będzie trwało zagrożenia dla dobra dziecka w utrzymywaniu z nim kontaktów ( tak: I.Ignaczewski (w): I.Ignaczewski ( red.), Komentarz do spraw o kontakty z dzieckiem, Warszawa 2011, LEX/el 2016.).

Pamiętajmy jednak, iż zgodnie z art. 1135 k.r.o. w każdym z powołanych powyżej przypadków dotyczących czy to ograniczenia czy też zakazu kontaktów rodzica z dzieckiem sąd może zmienić lub też uchylić swoje orzeczenie jeżeli tylko wykazane zostanie, iż jest to zgodne z dobrem małoletniego.

Źródła:

1. Małgorzata Zając – Rosińska, Katarzyna Zdun Załęska, Sprawy o kontakty rodziców z dzieckiem w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, Temidium, lipiec 2017.

2. Źródła wskazane w treści wpisu.

Radca prawny

Ewa Ciesielska

Torotax Sp. z o.o.

ul. Stanisławskiego 23/6

99-400 Łowicz