Audyt w łowickiej oświacie. Gdzie możliwe oszczędności i co na to dyrektorzy? Krytyka radnych

Spółka Aesco Group z Warszawy przeprowadziła w ubiegłym roku na zlecenie władz Łowicza audyt w miejskich przedszkolach i szkołach. Firma wskazała, gdzie można zaoszczędzić 1,3 mln zł. Niektóre rozwiązania już wprowadzono. Część radnych krytykuje powierzenie wykonania audytu firmie zewnętrznej, co kosztowało podatników blisko 100 tys. zł.

Warszawska firma Aesco Group przeprowadziła audyt w pięciu szkołach podstawowych i siedmiu przedszkolach, dla których organem prowadzącym jest miasto Łowicz.

Kontrola odbyła się w terminie od kwietnia do czerwca 2020 roku, zaś audytorzy prowadzili prace na podstawie arkuszy organizacyjnych placówek na rok szkolny 2019/2020 oraz projektów arkuszy na bieżący rok szkolny.

Urzędnicy oraz dyrektorzy szkół i przedszkoli otrzymali sprawozdanie z audytu na początku lutego tego roku, a w marcu na zdalnej sesji rady miasta autorzy opracowania omówili jego wyniki.

Ile miasto wydaje na oświatę?
Jak wynika ze sprawozdania, wydatki w Łowiczu na oświatę w latach 2012-2020 wzrosły z 33,4 mln zł do 46,7 mln zł. Tempo wzrostu wydatków wyniosło w tym okresie prawie 40 proc., a więc około 5 proc. rocznie.

Audytorzy wskazują, że łowicki ratusz podobnie jak inne gminy w kraju, boryka się z problemem wydatków na oświatę przekraczających poziom otrzymywanej z budżetu państwa subwencji oświatowej.

W 2019 r. miasto otrzymało 21,08 mln zł subwencji przy łącznych wydatkach na oświatę w wysokości 45,62 mln zł. Rok później zaplanowano subwencję w kwocie 21,49 mln zł przy wydatkach rzędu 46,74 mln zł.

W tegorocznym budżecie Łowicza na edukację zabezpieczono prawie 50,7 mln zł przy planowanej subwencji oświatowej w wysokości 22,06 mln zł. Brakujące środki trzeba pokryć z kasy miasta.

Warto dodać, że wydatki na szkoły podstawowe i przedszkola w 2021 r. stanowią aż 27,8 proc. wszystkich wydatków budżetowych. Dla przykładu, władze miasta na inwestycje zamierzają przeznaczyć niecałe 39 mln zł, co stanowi 21,3 proc. wydatków.

Gdzie audytorzy proponują oszczędności?
W audycie zarekomendowano kilka rozwiązań, które pozwolą osiągnąć nieco ponad 1,3 mln zł oszczędności. Ich wprowadzenie oznaczałoby dla niektórych pracowników utratę pracy.

Zdaniem audytorów zasadnym jest zweryfikowanie zasadności podziału na grupy w zakresie zajęć z informatyki, języka angielskiego oraz wychowania fizycznego. Proponuje się likwidację 153 godzin tygodniowo, czyli 8,5 etatu. Rocznie może to przynieść 595 tys. zł oszczędności.

Twórcy opracowania zwrócili uwagę na wysoki poziom zatrudnienia pracowników niepedagogicznych w prawie wszystkich jednostkach oświatowych. Zarekomendowano likwidację 14 etatów administracyjno-obsługowych: 7 w przedszkolach i 7 w szkołach podstawowych, dzięki czemu w kasie miasta zostałoby 566 tys. zł.

- Jestem za tym, aby zlikwidować etaty księgowych w szkołach podstawowych i utworzyć w ramach urzędu czy zewnętrznej jednostki obsługę księgową - oznajmiła Kinga Pisching, ekspert ds. oświaty w Aesco Group.

Proponuje się też outsourcingowanie usługi sprzątania. Zadanie to mogliby świadczyć np. pracownicy Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej. Jako inną formę oszczędności wskazano zakup szorowarki.

Zdaniem autorów audytu warto przeanalizować podwójne finansowanie godziny wychowania przedszkolnego z zajęciami języka obcego oraz religii miałaby przynieść 154 tys. zł oszczędności. W przypadku siedmiu przedszkoli to 52 godziny tygodniowo, czyli około 2,2 etatu, co jest rocznym kosztem na poziomie 154 tys. zł.

Audytor daje pod rozwagę, czy nie należałoby wprowadzić odpłatności za pobyt dziecka w przedszkolu powyżej 5 godzin. Aktualnie rodzice nie płacą za pobyt swoich pociech w miejskich przedszkolach. Decyzja w tej sprawie należy do wyłącznej kompetencji rady miasta.

Część rekomendacji już wdrożono
Jak poinformowały naczelnik wydziału spraw społecznych w ratuszu Małgorzata Nowak i dyrektor Zakładu Ekonomiczno-Administracyjnego Joanna Mostowska, część zaproponowanych rozwiązań już wprowadzono, a w kolejnych latach szkolnych planowane są dalsze działania w celu optymalizacji wydatków na oświatę.

Małgorzata Nowak przypomniała, że w 2017 roku w związku z reformą oświaty zadecydowano o włączeniu likwidowanych gimnazjów do szkół podstawowych. Chciano w tej sposób uniknąć zwolnień wśród nauczycieli i pracowników niepedagogicznych.

- Od tego czasu sukcesywnie przy organizacji każdego roku szkolnego rozmawiamy z dyrektorami, aby racjonalizować wydatki w oświacie - podkreśla Nowak. Jak mówi, w bieżącym roku szkolnym udało się wypracować w szkołach oszczędności w wysokości nieco ponad 738 tys. zł.

Wynikają one m.in. z likwidacji części godzin w związku z likwidacją podziału na grupy na zajęciach wychowania fizycznego, informatyki i języka obcego. W kilku szkołach doszło też do zmniejszenia etatów niepedagogicznych, cięcia godzin kół zainteresowań czy pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

- Chcę podkreślić, że średnio 90 proc. budżetu każdej szkoły to wydatki osobowe, dlatego tak trudne są to decyzje - tłumaczy Nowak. Jak przekonuje, miasto chce iść drogą ewolucji, aby nie zwalniać ludzi, ale stopniowo wygaszać etaty w placówkach, po przejściu pracowników na emeryturę czy świadczenie kompensacyjne.

Joanna Mostowska przypomina, że zajęcia w przedszkolu a lekcje w szkole to dwie całkiem różne rzeczy.

Zajęcia z języka angielskiego i religii, to trwają one 15 minut dla młodszych grup i pół godziny dla starszych przedszkolaków. Ponadto nie wszystkie dzieci chodzą na religię, a muszą mieć w tym czasie zapewnioną opiekę nauczyciela wychowawcy.

Zgodnie z poleceniem, nauczyciele w ramach rozwoju zawodowego mają się dokształcać w zakresie języka angielskiego i religii.

Co na to dyrektorzy szkół i przedszkoli?
Radny Paweł Pięta, przewodniczący komisji społecznej, zapytał dyrektorów szkół i przedszkoli m.in. o możliwość wprowadzenia proponowanych rozwiązań.

Dyrektorki wskazują, że przyjęły niektóre działania oszczędnościowe, ale nie zgadzają się z częścią sugerowanych zmian. Sprzeciwiają się proponowanym zmianom w pracy woźnych czy pomocy kuchni, które oznaczałyby zwolnienia.

Jak tłumaczą dyrektorki przedszkoli, obowiązki woźnych nie ograniczają się jedynie do sprzątania, bo panie są pomocne przez cały czas pobytu dzieci w placówce: pomagają przy wydawaniu posiłków, w czynnościach higienicznych przedszkolaków czy w opiece nad dziećmi podczas wycieczek.

Źle oceniany jest też pomysł zastąpienia pracowników kuchni zakupem pieca lub skorzystaniem z usług firmy cateringowej.

Dyrektorki zwracają uwagę, że piec sam nie przygotuje składników do przyrządzenia posiłku, a dania przyrządzane przez pracowników w kuchni są świeże i zbilansowane, co jest lepszym rozwiązaniem niż catering.

Dyrektorzy szkół z kolei podkreślają, że sprzątaczki nie tylko dbają o czystość sal lekcyjnych, korytarzy, szatni czy toalet, ale dbają też o bezpieczeństwo uczniów, np. monitorują osoby wchodzące na teren szkoły.

- Szorowarka, której zakup sugeruje audytor, nie zastąpi pracy człowieka, nie podniesie do góry krzeseł i nie położy ich na ławkach - zauważa jedna z dyrektorek.

Niepotrzebnie wydane pieniądze
Część łowickich radnych nie kryje oburzenia faktem, że miasto zleciło wykonanie audytu firmie zewnętrznej, której zapłacono blisko 100 tys. zł.

Zdaniem m.in. radnego Roberta Wójcika, audyt mogli przeprowadzić pracownicy wydziału spraw społecznych łowickiego ratusza oraz Zakładu Ekonomiczno-Administracyjnego. Opinię opozycyjnych samorządowców podzielił radny Henryk Zasępa, były wieloletni dyrektor I LO w Łowiczu popierający burmistrza.

- Czasami spojrzenie z zewnątrz jest przydatne - uważa z kolei przewodniczący rady Jacek Wiśniewski, który przyznaje jednocześnie, że zaskoczył go koszt audytu.

Radni z klubu Łowickie.pl chcą wiedzieć, w jaki sposób miasto wybrało wykonawcę audytu oraz kiedy zapłaciło firmie Aesco Group. Na biurko burmistrza trafiła interpelacja w tej sprawie.

Radny Wójcik na sesji dopytywał, dlaczego umowa ze stołeczną spółką nie znalazła się w wykazie umów publikowanym w biuletynie informacji publicznej na stronie internetowej miasta.

- Nie jestem w stanie powiedzieć, pewnie przez niedopatrzenie, za co przepraszam - odparł burmistrz Krzysztof Kaliński.