Promocja książki Tadeusza Gumińskiego w USC

Łowickie Towarzystwo Przyjaciół Nauk i Archiwum Państwowe w Warszawie Oddział w Łowiczu zapraszają 16 października (wtorek) o godz. 17.00 do sali USC w Łowickim Ośrodka Kultury w Łowiczu na promocję książki Tadeusza Gumińskiego „Na drodze do wolności. Polska Organizacja Wojskowa i 11 listopada 1918 r. w Łowiczu”. Książka została wydana ze środków Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i budżetu Gminy Miasta Łowicza.

Książkę opracował Marek Wojtylak na podstawie maszynopisu T. Gumińskiego z 1978 r., przechowywanego w zasobie łowickiego oddziału Archiwum Państwowego w Łowiczu. Tekst ten miał być wydany z okazji 60-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Na jego publikację nie wyraził zgody Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, mający delegaturę w Skierniewicach.   

Tekst pracy Tadeusza Gumińskiego pozostał zasadniczo w niezmienionym kształcie, bez odsyłaczy, z których ze względu na popularnonaukowy charakter publikacji, autor świadomie zrezygnował. Wydawnictwo posiada wstęp, w którym przedstawiono krótką charakterystykę archiwalnego zbioru T. Gumińskiego, rys biograficzny autora oraz notę edytorską, odnoszącą się do prezentowanej książki.

Tekst zilustrowany został dokumentami i zdjęciami z zasobu łowickiego oddziału APW, Muzeum i Biblioteki Miejskiej oraz pochodzącymi od osób prywatnych. Na końcu znalazł się niewielki słownik prezentującej sylwetki komendantów IX Obwodu POW w Łowiczu w opracowaniu M. Wojtylaka. Okładkę do książki zaprojektował Adam Kalinowski, zaś jej składem i korektą zajęła się Agnieszka Pawłowska-Kalinowska.

Promocję książki przewidziano jako jedno z łowickich wydarzeń towarzyszących jubileuszowi 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości.

O autorze:

Tadeusz Ignacy Gumiński urodził się 26 października 1906 r. w Skrzeszewach k. Żychlina, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec, Michał Piotr był administratorem majątku ziemskiego w Skrzeszewach, matka zaś, Anna z Grzybowskich zajmowała się domem i wychowaniem dzieci. Gniazdem rodzinnym – o czym pisał w swej autobiografii – była szlachecko-chłopska wieś Słomków w gminie Pacyna, na pograniczu ziemi łęczyckiej i Mazowsza. Stąd wywodził się jego dziad po mieczu, Franciszek (1814-1904), ożeniony ze szlachcianką, Józefą z Gajewskich, oraz najmłodszy z ich sześciorga dzieci, ojciec Tadeusza, Michał Piotr (1858-1938).

Atmosfera domu, a w szczególności żywe echa udziału członków rodziny w walkach powstańczych, odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu się jego charakteru i osobowości. Trudna sytuacja materialna zmusiła rodzinę do wyemigrowania w 1912 r. do Żychlina. W miasteczku tym rozpoczynał naukę w polskiej szkole prywatnej Hirnerowej. Tu też miały początki jego edukacji historycznej, rozbudzanej lekturami książek i opowieściami ojca, tu również zetknął się z ideologią harcerską, której na długie lata stał się orędownikiem.

Naukę rozpoczynał w 1920 r. w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Księcia Józefa Poniatowskiego, tu także miały początki jego zainteresowań historią miasta i regionu. Czas nauki w gimnazjum był też okresem powstawania przyjaźni, które przetrwały długie lata. W Łowiczu działał aktywnie w harcerstwie, pełniąc funkcję zastępcy komendanta hufca, a następnie hufcowego. Uczestniczył w obozach instruktorskich, organizował wycieczki i spływy kajakowe. W 1929 r. brał udział w międzynarodowym zjeździe skautów w Wielkiej Brytanii. Tu po raz pierwszy zetknął się ze sprawami muzealnictwa i ruchem krajoznawczym, podjął się także działalności publicystycznej, najpierw w „Łowiczaninie”, następnie w „Życiu Łowickim” i „ABC Łowickim”.

Po ukończeniu eksternistycznie studiów prawniczych zainicjował w Łowiczu kursy dla przewodników PTK, oprowadzał też wycieczki, zastępując społecznie w obowiązkach kustosza Muzeum Miejskiego im. Władysława Tarczyńskiego. Przez pół roku pełnił w 1935 r. funkcję sekretarza Towarzystwa Propagandy Turystyki Ziemi Łowickiej. W ramach działalności Towarzystwa opracował dwa informatory turystyczne o mieście, nie zaprzestał również publikowania artykułów w „Życiu Łowickim” i „Życiu Gromadzkim”.

W 1935 r. rozstawał się Gumiński z Łowiczem, przenosząc się do pracy w dalekim Łucku. Lata wojny i okupacji spędził na terenie Zamojskiego i Biłgorajskiego, działając w konspiracji ZWZ-AK. Ponad 5 lat spędził po wojnie w więzieniu we Wronkach, skazany wyrokiem sądu wojskowego za działalność przeciwko władzy ludowej. Dopiero w latach 50-ych, gdy zamieszkał  w Malczycach pod Wrocławiem, a następnie w Legnicy, nawiązał bezpośredni kontakt z przyjaciółmi z lat młodości – zaczął odwiedzać Łowicz, uczestniczył w zjazdach Koła Wychowanków i Wychowanek Szkół Średnich Ogólnokształcących, wygłaszał prelekcje. W 1977 r. stał się inicjatorem założenia Stacji Naukowej Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych, która miała służyć inicjatywom kulturalnym i działalności popularyzującej wiedzę o przeszłości i dorobku cywilizacyjnym miasta i regionu.

Pod auspicjami Stacji ukazało się w latach 1979-1988 kilka prac T. Gumińskiego z dziedziny biografistyki. Ważnym jego wkładem w wiedzę historyczną o mieście było też opracowanie trzech obszernych rozdziałów w monografii Łowicza, obejmujących lata 1864-1939.

Pomimo licznych obowiązków zawodowych i pracy społecznej w Legnicy, nigdy nie stracił kontaktów z przyjaciółmi w Łowiczu. Utrzymywał kontakt korespondencyjny z Zygmuntem Pągowskim, Janem Wegnerem, Janem Kołaczyńskim, ks. Zbigniewem Skiełczyńskim, Aliną Owczarek-Cichowską, Henrykiem Zasępą i wieloma innymi. Żywo interesował się wszystkim tym, co dzieje się w Łowiczu. Dawał temu niejednokrotnie wyraz w korespondencji kierowanej także do mnie w latach 90-ch. Najbardziej chyba cieszyły go wieści o inicjatywach społeczno-kulturalnych, w tym przede wszystkim o ukazujących się książkach, organizowanych sesjach naukowych, wystawach, odczytach i innych imprezach w mieście. W tym względzie z prawdziwym zadowoleniem powitał zawiązanie się w 1992 r. Łowickiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Łowiczu, które w rok później przyznało mu honorowe członkostwo.

Istotnym elementem jego działalności na rzecz Łowicza była uprawiana już u kresu życia publicystyka historyczna na łamach tygodnika „Nowy Łowiczanin” i miesięcznika kulturalnego „CDN”, przypominająca o ważnych wydarzeniach i postaciach miasta i regionu. Artykuły jego autorstwa budziły niezmienne zainteresowanie czytelników nie tylko z racji swobodnej i żywej narracji autora, ale również z tego powodu, iż dotyczyły zdarzeń, których był często bezpośrednim uczestnikiem. We wrześniu 1997 r. Rada Miejska w Łowiczu na wniosek Koła Wychowanków i Wychowanek łowickiego LO przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela miasta Łowicza. Był to już trzeci podobny tytuł, jakim obdarzono Tadeusza Gumińskiego. Po raz pierwszy uczyniła to Rada Miasta Legnicy w 1993 r., drugim natomiast miastem był Żychlin w 1995 r.

Zmarł 23 sierpnia 2003 r. w Legnicy. Delegacja łowiczan, na czele z burmistrzem miasta Ryszardem Budzałkiem i przewodniczącym Rady Miejskiej w Łowicza Krzysztofem Janem Kalińskim, żegnała Go na zawsze 27 sierpnia 2003 r. na cmentarzu komunalnym w Legnicy.
                                
Opracował Marek Wojtylak

Fot. Legnica TV