Jakie korzyści dla organizmu wynikają z przyjmowania witaminy D3?

Wyniki badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich lat wskazują na wiele korzyści płynących z suplementacji witaminy D3. Do tej pory przekonani byliśmy o jej głównej roli w profilaktyce krzywicy u dzieci oraz osteoporozy u dorosłych (i bardzo słusznie), badania jednak dowodzą że może ona mieć rolę również w profilaktyce wielu innych chorób. Prawidłowe stężenie witaminy D3 zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy obydwu typów, chorób autoimmunologicznych, nowotworów, chorób metabolicznych, neurologicznych, depresji oraz infekcji.

Prawidłowe stężenie witaminy D3 zmniejsza ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego, cukrzycy obydwu typów, chorób autoimmunologicznych, nowotworów, chorób metabolicznych, neurologicznych, depresji oraz infekcji. Z ostatnich badań przeprowadzonych w 2013r. dla populacji Europy Srodkowej, w tym Polski, wynika że ok. 90% Polaków ma niedobór tej witaminy.

Jest ona dostarczana do organizmu na dwa sposoby – poprzez skórę, w wyniku działania promieni słonecznych oraz wraz z pokarmem. Najwięcej witaminy D3 zawierają tłuste ryby (łosoś, makrela, węgorz, śledź w oleju i marynowany, sardynki, tuńczyk). Około 100 gram tych produktów zawiera od 150 do 1200 IU witaminy D3. Spożycie ich jednak w Polsce jest zdecydowanie mniejsze niż w innych krajach. Ponadto jedynym produktem wzbogacanym o witaminę D3 są w Polsce margaryny. Jedynie Stany Zjednoczone dodają do produktów tą witaminę ( produkty mleczne oraz sok pomarańczowy), w Europie występują tylko nieliczne produkty wzbogacane w ten sposób.

Drugim sposobem na syntezę witaminy D3 jest ekspozycja na światło słoneczne, niestety we współczesnych czasach za niska. Eksperci radzą aby w miesiącach letnich eksponować ok 18-20 % powierzchni ciała przez ok. 15-20 minut. Wystarczy wyjść na słońce z odkrytymi przedramionami i podudziami. Coraz częściej jednak jeździmy autem – do pracy i z pracy, zawozimy dzieci do przedszkola/szkoły, pracujemy dłużej, na nocną zmianę, coraz mniej przebywamy na świeżym powietrzu. W dni pochmurne, latem, synteza witaminy D3 może być niewystarczająca, zimą z kolei w dni słoneczne również zbyt słaba ze względu na kąt padania promieni słonecznych.

Dodatkowo największa synteza witaminy D3 latem ma miejsce w godzinach 10:00-15:00, kiedy to z kolei dermatolodzy przestrzegają przed słońcem ze względu na większe ryzyko czerniaka. Często stosujemy kremy z filtrem uniemożliwiające odpowiednią ekspozycję na promieniowanie słoneczne. To wszystko przyczynia się do spadku stężenia witaminy D3 w naszym organiźmie.

Na skutek przeprowadzonych badań skonstruowano zalecenia suplementacji witaminy D3 w populacji mieszkańców Europy Srodkowej, w tym Polski.

Eksperci podzielili zalecenia stosownie do kategorii wiekowych i zalecili stosowanie ,,w ciemno", tj. bez oznaczania poziomu witaminy D3 określonych dawek. Dla dzieci urodzonych o czasie zaleca się stosowanie w pierwszych 6 miesiącach życia dawki 400 IU/d. Wcześniakom zaleca się dawkę 400-800 IU/d do osiągnięcia wieku 40 tygodnia ciąży, dalej jak u pozostałych dzieci. W okresie od 6 do 12 miesiąca życia zaleca się dawkę 400-600 IU/d. Od 1 r.ż do 18 r.ż eksperci zalecają dawkę od 600 do 1000 IU/d (zależne jest to od masy ciała), po 18 r.ż 800-2000 IU/d. W tych grupach wiekowych taką suplementację zaleca się w miesiącach jesienno-zimowych (od września do kwietnia) lub nawet przez cały rok jeżeli synteza skórna jest niewystarczająca.

U osób po 65 r.ż. zaleca się dawki 800-2000 IU/d przez cały rok. Kobiety ciężarne powinny zaś przyjmować 1500-2000 IU/d, nie póżniej niż od II trymestru ciąży. Nawet zaleca się ginekologm wdrożenie takiej suplementacji wkrótce po potwierdzeniu ciąży.

Powyższe dawki nie są w stanie zaszkodzić, nie można przedawkować witaminy D3 stosując ją w takich dawkach, nie ma więc ryzyka kamicy przy stosowaniu się do powyższych zaleceń. Wytyczne zalecają podaż w ciemno od urodzenia (i jeszcze u ciężarnych) aż do późnej starości ze względu na to że dawki maksymalne w poszczególnych kategoriach wiekowych są o wiele większe niż te stosowane w profilaktyce. Dla noworodków i niemowląt dawką taką (maksymalną) jest 1000 IU/d, dla dzieci w wieku 1-10 r.ż. 2000IU/d, dzieci 11-18 r.ż 4000 IU/d, dla dorosłych i seniorów 4000 IU/d.

Zupełnie inne zalecenia dotyczą osób otyłych – tkanka tłuszczowa niczym gąbka chłonie witaminę D3, dlatego osoby takie potrzebują dawek rzędu 1600-4000 IU/d (są to dawki profilaktyczne). Dopiero po ,,wysyceniu" tkanki tłuszczowej, witamina D3 zaczyna przenikać do krwi i pozostałych narządów.

Inne dawki stosuje się także u osób z wykazanym w badaniu krwi niedoborem witaminy.

Za prawidłowe stężenie uznano 30-50 ng/ml. Stężenie poniżej 20 ng/ml uznano za przesłankę do podawania dawek leczniczych przez okres 1-3 mcy aż do ponownego oznaczenia. Są one większe od dawek profilaktycznych i wynoszą odpowiednio – dla noworodków 1000 IU/d, niemowląt i dzieci do 12 m.ż 1000-3000 IU/d, dzieci 1-18 r.ż. 3000-5000 IU/d, dla dorosłych 7000-10 000 IU/d ( w zależności od masy ciała) lub 50 000 IU / tydzień.

Przy uzyskaniu stężenia 20-50 ng/ml zaleca się przejście na dawki profilaktyczne (dawki podane wcześniej) i ich utrzymanie w miesiącach od IX do IV lub przez cały rok. Przy stężeniu wysokim (50-100 ng/ml) należy obniżyć dawkę, przy stężeniu powyżej 100 ng/ml rozwijają się już objawy toksyczne przedawkowania witaminy D3 – wszelkie preparaty, suplementy należy definitywnie odstawić.

W związku z nowymi badaniami pamiętajmy o odpowiednim spożyciu tłustych ryb, ekspozycji w czasie letnim na słońce i o suplementacji witaminy D3. Jest to jedyna witamina której suplementacja (w badaniach) okazała się korzystna i którą jako jedyną można zalecić praktycznie każdemu, w ,,ciemno" w dawkach profilaktycznych. Z kolei jeżeli ktoś już pokusi się o wykonanie badania stężenia witaminy D3 we krwi i uzyska prawidłową wartość ( badanie nie jest refundowane) nie zaleca się uzupełniania niedoboru. Dawki profilaktyczne co prawda nie zaszkodzą, ale z drugiej strony nie mają logicznego uzasadnienia (a są tylko stratą dla portfela).

Zespół lekarzy POZ przy MediCenter

fot.polki.pl