Mundur strażacki – dawniej i dziś

Na przestrzeni dziejów strażacy często nosili specjalne stroje. Miały one ułatwić im wykonywanie pracy w różnych warunkach pogodowych. Mundur spełniał także funkcje identyfikacyjne – często można było po nim poznać, skąd pochodzi dany strażak i na jakim stanowisku pracuje. Obecnie kwestie związane z mundurem regulowane są przepisami prawa, a poszczególne rodzaje strażackich strojów przeznaczone są na różne okoliczności. Jak ewoluował mundur?

Mundur ma dla każdego strażaka znaczenie nie tylko praktyczne, ale także symboliczne. Jest on nieodłącznie związany z tą profesją już od stuleci. Już w XIX wieku różne jednostki straży pożarnej wyposażały swoich pracowników w takie uniformy. Od dawna istnieje też podział na stroje wykorzystywane podczas akcji strażackich oraz te, które nosi się tylko na specjalne okazje. Mundur galowy od zawsze podkreślał przynależność do tej niezwykle pożytecznej organizacji, był powodem do dumy i źródłem prestiżu. Jak wyglądał mundur strażaka w poprzednich stuleciach?

Wiek XIX

Ze względu na meandry historii, umundurowanie strażaka w różnych częściach Polski mogło się od siebie różnić. Dostępne dane archiwalne pozwalają na dokładne odtworzenie mundurów, jakie nosiła Krakowska Ochotnicza Straż Ogniowa. Mundury miały być jednolite dla wszystkich strażaków, jedynymi elementami, które zdradzały rangę były tzw. galonki, czyli ozdobne elementy przy kołnierzu i czapce. Mundur musiał posiadać każdy strażak – jeśli było go na niego stać, to kupno finansował z własnej kieszeni, uboższym członkom straży zapewniać go miało miasto. Strażacy byli zobowiązani do noszenia stroju służbowego jedynie podczas wykonywania obowiązków. Chodzenie w nim po mieście poza akcjami było karane grzywną. Strój składał się ze spodni, koszuli, kurtki oraz czapki rogatywki. Kurtka była przewiązana pasem bojowym, na którym mocowane były różne przedmioty wyposażenia strażaka np. toporek, lina i zatrzaśnik. Strój wykonany był z szarego płótna, natomiast czapka z czarnego tworzywa.

Początek XX wieku

Na fotografii z uroczystości odbywających się w 1907 roku można zobaczyć, że strój strażacki uległ pewnym zmianom. Wysocy rangą członkowie straży nosili zdobione hełmy z grzebieniem. Naczelnicy, ich zastępcy oraz komendanci wyróżniali się strojem na tle szeregowych strażaków. W tym czasie nastąpiło także wiele zmian dotyczących strojów, które nosili strażacy wykonujący różne funkcje. Można jednak stwierdzić, że wszystkie mundury stały się bardziej zdobne i eleganckie. Wykonywano je z ciemnogranatowego materiału, który również współcześnie można zaobserwować w umundurowaniu galowym strażaków. W latach 1914-18 strój strażaka został szczegółowo określony w regulaminie Krakowskiej Straży Ogniowej.

Czasy powojenne i współczesne

W drugiej połowie XX wieku następowało stopniowe ujednolicenie wyglądu mundurów strażackich. Pożarnictwo powoli odbudowywało się po wyniszczającej wojnie. Jednak z czasem strażacy dysponowali coraz lepszym sprzętem oraz poddawani byli szkoleniom. Obecnie umundurowanie strażackie określa Ustawa o Państwowej Straży Pożarnej.