Uzależnienie od tytoniu

Niewiele osób zdaje sobie sprawę że palenie tytoniu zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za chorobę przewlekłą.

Oznaczona jest ona kodem F17 - ,,zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane paleniem tytoniu". Jej przebieg jest wieloletni, choroba ma tendencję do nawrotów po licznych próbach odstawienia nikotyny.

W poprzednich artykułach pisałem już o szkodliwości palenia, zarówno czynnego jak i biernego i skutkach tego nałogu. W wyniku palenia rozwijają się takie choroby jak nowotwory gardła, krtani, rak płuca, rak pęcherza moczowego, rak jelita grubego, rak piersi, przewlekła obturacyjna choroba płuc, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca i wiele innych.

W tym i kolejnym artykule postaram się przybliżyć jak wyglądają metody walki z nałogiem, opiszę preparaty pomagające zmniejszyć przejściowe skutki uboczne rzucenia palenia.

Przypomnę że szkodliwe jest zarówno palenie papierosów, cygar, żucie tytoniu jak i palenie fajki wodnej.

W rzuceniu palenia najistotniejszym czynnikiem jest własna motywacja i stopień uzależnienia od nikotyny. Poniżej znajdą Państwo test, który każdy palacz może wykonać u siebie – dotyczy on motywacji do rzucenia palenia. Jeżeli liczba odpowiedzi TAK wynosi co najmniej 7 oznacza to, że osoba paląca ma więcej szans na rzucenie nałogu samodzielnie.

1. Czy chcesz zaprzestać palenia tytoniu ? TAK / NIE

2. Czy decydujesz się na to ze względu na siebie, czy na inne osoby? TAK (dla siebie)/ NIE (ze względu na innych)

3. Czy podejmowałeś wcześniej próby zaprzestania palenia ? TAK / NIE

4. Czy orientujesz się w jakich sytuacjach palisz najczęściej i dlaczego to robisz ? TAK / NIE

5. Czy wiesz dlaczego palisz tytoń ? TAK / NIE

6. Czy możesz liczyć na pomoc rodziny/przyjaciół/partnera gdybyś chciał/chciała zaprzestać palenia ? TAK / NIE

7. Czy członkowie twojej rodziny są osobami niepalącymi ? TAK / NIE

8. Czy w miejscu, w którym pracujesz, nie pali się tytoniu? TAK / NIE

9. Czy jesteś zadowolony ze swojej pracy i trybu życia, jakie prowadzisz ? TAK / NIE

10. Czy wiesz gdzie i w jaki sposób szukać pomocy w razie trudności z utrzymaniem abstynencji ? TAK / NIE

11. Czy wiesz na jakie pokusy/zachcianki/ słabości będziesz narażony/narażona w czasie abstynencji ? TAK / NIE

12. Czy wiesz w jaki sposób radzić sobie w sytuacjach kryzysowych ? TAK / NIE

Jak widać powyżej motywacja do rzucenia nałogu zależy przede wszystkim od nas samych, od tego czy otoczenie (praca, rodzina) również pali, wsparcia ze strony bliskich, świadmości dlaczego to robimy i tego co może się wydarzyć po zaprzestaniu palenia i jak sobie z tym radzić. Potrzeba więc własnego woli oraz odrobiny wiedzy nt. tego jak sobie pomóc w chwilach słabości.

Jak odróżnić uzależnienie od nikotyny od palenia okazjonalnego ? Wystarczy stwierdzić co najmniej 3 objawy :

1. odczucie potrzeby palenia

2. trudność kontrolowania zachowań dotyczących palenia

3. występowanie nikotynowego zespołu abstynencji

4. tolerancja dawki (z upływem czasu potrzebujemy więcej nikotyny ponieważ organizm zaczyna się przyzwyczajać)

5. zaniedbywanie z powodu palenia innych zainteresowań

6. kontynuowanie palenia pomimo wiedzy nt. szkodliwości

Jeżeli widzą Państwo co najmniej 3 objawy dalej powinno się przejść do testu Fagerstroma określającego stopień uzależnienie od nikotyny.

W przypadku 0-3 pktów uzależnienie jest słabe, 4-6 pktów średnie, przy 7-10 pktach silne.

1. Kiedy po przebudzeniu zapalasz pierwszego papierosa ?

- do 5 min

- 3 pkt

- po 6-30 min - 2 pkt

- po 31-60 min - 1 pkt

- po 60 min –-0 pkt

2. Czy powstrzymanie się od palenia w miejscach gdzie nie wolno palić jest dla Ciebie problemem ?

- tak - 1 pkt

- nie - 0 pkt

3. Z którego papierosa najtrudniej ci zrezygnować ?

- z pierwszego rano - 1 pkt

- z każdego innego - 0 pkt

4. Ile papierosów wypalasz dziennie ?

- do 10-ciu - 0 pkt

- 11-20 - 1 pkt

- 21-30 - 2 pkt

- powyżej 31 - 3 pkt

5. Czy rano palisz więcej papierosów niż w ciągu dnia ?

- tak - 1 pkt

- nie - 0 pkt

6. Czy nie możesz się powstrzymać od palenia nawet podczas choroby, gdy musisz leżeć w łóżku?

- tak - 1 pkt

- nie - 0 pkt

W przypadku wyniku testu <4 pktów lub przy wypalaniu < 10 papierosów / dobę można rzucić palenie bez stosowania farmakoterapii – wystarczy silna motywacja i wsparcie ze strony otoczenia.

Jeżeli uzyskaliście Państwo co najmniej 4 punkty lub więcej lub wypalacie co najmniej 10 papierosów na dobę oznacza to że powinno się zastosować metody farmakologiczne, aby skuteczniej rzucić nałóg.

O nich oraz o możliwych objawach nikotynowego zespołu abstynencji dowiecie się Państwo w kolejnym materiale.

Zespół lekarzy POZ przy MediCenter