Historia skazanych dla skazanych

Z wyjątkowym zainteresowaniem osadzeni z Zakładu Karnego w Łowiczu wsłuchiwali się w prelekcję kolejnego wykładu z cyklu "Z najnowszą historią Polski na Ty" realizowanego w porozumieniu z łódzkim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej.

Duże skupienie skazanych wynikało w znacznej mierze z tematyki poruszanej przez dr Joannę Żelazko – naczelnika Biura Edukacji Publicznej łódzkiego IPN, dotyczące "Procesów żołnierzy drugiej konspiracji przed Sądem Wojskowym." Najczęściej byli to uczestnicy ruchu partyzanckiego powstałego po zakończeniu II Wojny Światowej stawiający opór sowietyzacji Polski i podporządkowaniu jej ZSRR, toczący walkę ze służbami bezpieczeństwa Rosji Radzieckiej i podporządkowanymi jej służbami w Polsce. W okresie PRL-u żołnierze ci określani byli jako reakcyjne podziemie. Dopiero pod koniec XX w. nazwano ich „żołnierzami wyklętymi”, „żołnierzami drugiej konspiracji” czy też „żołnierzami niezłomnymi”. W walkach podziemia z narzuconą władzą zginęło około 15 tys. ludzi, w tym około 7 tys. członków tego podziemia. Często po sfingowanych procesach politycznych, o czym mówiła prelegentka.

Temat pośrednio dotyczył także warunków odbywania kary pozbawienia wolności w powojennej Polsce pod reżimem NKWD, UB i MO. Doktor Żelazko przedstawiała m.in. slajdy protokołów przesłuchań, wyroków więzienia, ale też wyroków śmierci. Pokazywała zdjęcia więzień w Łodzi, karcerów, cel więziennych. Omówiła też sylwetki i bohaterskie biografie żołnierzy wyklętych działających w organizacjach wojskowych, jak chociażby Wolność i Niepodległość.

Osobną część wykładu poświęciła akcji „Cyfra”w Łowiczu, polegającej na odbiciu 8 marca 1945 roku z więzienia UB, mieszczącego się przy ul. Kurkowej, Zbigniewa Fereta pseudonim „Cyfra”. Wówczas łowiccy harcerze odbili swojego kolegę i uwolnili dodatkowo kilkudziesięciu więzionych tam ludzi. Akcja odbyła się bez żadnego wystrzału. Ze względu na brawurę i znaczenie akcji nazwano ją później „Małym Arsenałem”. Represje, jakie dotknęły jej uczestników były już o wiele tragiczniejsze w skutkach. W znacznym stopniu kontekst lokalny wykładu był walorem wzbudzającym dodatkowe zainteresowanie osadzonych.

Kolejny wykład z cyklu „Z najnowszą historią Polski na Ty” to planowana na czerwiec br. historia na scenariusz filmowy, a mianowicie „Zagadka kapitana >>Z24<<”.